Азийн хүлэг улс номын тухай

Залуу Улс төрч Л.Оюун-Эрдэнэ Ардчиллын үлгэр жишээ, бэлэг тэмдэг гэгддэг АНУ-ын Харвардын их сургуульд сурч боловсроод, мэдлэг оюунаа тэлээд нөгөө “Хээрийн галуу нисэн үл хүрэх газраас Хүний хүү эрдэм өвөртлөн ирнэ” гэдэг шиг “Эрдмийн аяны богц” дүүрэн Монгол улсдаа иржээ.

Түүний гаргасан “Азийн хүлэг улс” хэмээх номыг би саяхан амтархан уншлаа. Хөндсөн асуудлууд нь үнэхээр байгаа оносон, манай улсын хөгжлийн тушаа болсон, нэн тулгамдсан асуудлууд байна. Орлогын тэгш бус байдал, боловсролын чанарын ялгаа, ил тод биш бизнесийн шударга бус өрсөлдөөн, Ардчилалд итгэх иргэдийн итгэл, улс төрчидын хариуцлага тэдний ажлыг дүгнэх үнэлэх гээд олон асуудлыг шинэ өнцгөөс харж, “Аргагүй л алс хол явж юм үзэж нүд тайлсан хүн” шиг хөндөж, өнөөдрийн монголд тулгамдаад байгаа асуудлыг шийдсэн бусад Ардчилсан улсын тэргүүн туршлага, тогтсон арга, жишиг шийдлийг танилцуулсан байна.

Биднийг бага байхад хотын хүүхэд хөдөө ирж, хотын элдэв сонин хачин, хүүхдийн парк, өндөр байшин, өдөржин кино гаргадаг суваг гэх мэтийн талаар дүрслэн ярихад нь чихээ дэлдийлгэн, нүдээ бүлтийлгэн, цагааханаар атаархан, гайхан биширч сонсдог байсан шиг л юм боллоо.

Ер нь бол монголын улс төр түүнийг судалдаг шинжлэх ухааны салбар нь хөгжлийн маш доод түвшинд байгаа гэдэгтэй би санал нийлдэг.

Үнэндээ бид улс төрчидынхөө хийсэн ажлыг зөв үнэлж дүгнэж чаддаггүй тэднийхээ хэлсэнээр л туугаад байдаг. Улс төрчидын үг яриа үйлдэл, хийсэн ажилд нь бодитой үнэлэлт дүгнэлт өгдөг хөндлөнгийн хараат бус, шинжлэх ухаанч, улс төрийн бодлогын шинжилгээ судалгааны байгууллага бараг байхгүй. Иргэдийнх нь улс төрийн боловсрол нэн тааруухан. Иргэд нь  өөрсдийнхөө улс төрийн оролцооны эрхийг 4 жилд нэг удаа болдог сонгуульхан гэх мэт аахар шаахар зүйлээр төсөөлдөг.

Улс төрчидийнхөө ярьж байгаа дэвшүүлэн тавьж буй, шийдвэрлэхийг зорьж буй асуудал, мөрийн хөтөлбөр зэргийг нь хэр бодитой, тооцоо судалгаатай вэ? гэдэгт үнэлэлт дүгнэлт өгч чадахгүй. Өөрөөр хэлбэл ард түмэнд таалагдахын тулд түр зуурын улс төрийн ашиг хонжоо хайсан  популизм хийж  байна уу? Эсвэл үнэхээр үнэн бодит судалгаа шинжилгээнд суурилсан асуудлыг ярьж байна уу гэдгийг ялгаж салгаж чадахгүй төөрөгдөх байдал газар авлаа. Яг яах гэж улс төрд орж байгаагаа бүрэн тайлбарлаж чадахгүй, тогтсон үнэт зүйл, итгэл үнэмшилгүй, судалгаанд суурилсан биш "сургаар" дөрөөлсөн улс төрчид “харанхуй цээжнийхээ пан”-гаар асуудалд хандаж, гишүүн Ц.Нямдоржын хэлсэнээр “Оймсонд хавчуулагдан орж ирсэн” улс төрч олширч улмаар монгол төрийн дархлаа суларч үр дүнд нь ард түмний итгэл найдвар хөсөрдөж байгааг хүн бүр харж байна.

Хуулийн биш хүмүүсийн /дарангуйлагч төстэй/ засаглал газар авах шинжтэй болсон гэдгийг ил тод шууд хэлсэн байгаа нь үнэхээр бахархууштай байлаа. Өөр зөндөө олон асуудал хөндсөн байна билээ. Тэр улс төрийн “эс үйлдэхүй” бол манайдаа л шинэ ойлголт

Ном эхлэхдээ зөгнөлөөр эхэлж байна. Тэр зөгнөлд гардаг шиг улсын төлөө залуу хүний хувьд зүтгэхэд бэлэн байна. Энэ бол миний л бодол. Юутай ч та тэр номыг уншаад үз.

Азийн хүлэг улсыг бүтээх ЗАЛУУ үе айсуй. Тэднийг дэмж.